Tegese, Tujuan, lan Struktur Teks Eskposisi Basa Jawa Sing Apik Kanggo Mahasiswa

Renita

Updated: 27 Mar, 2024 • 0 • min read

Table of Contents

Teks eskposisi iku salah sawijining teks kang kaanggep informasi kanggo njlentrehake utawa ngrembag sawijining babagan. Teks eskposisi mligine ngandharake kawruh, panemu utawa pamrayoga kang faktual kanggo kasil ngripta kang luwih cetha lan jangkep bab topik tartamtu.

Tuladha topik teks eskposisi kayadene njlentrehake proses, dedha kahanan, konsep, atawa masalah sosial. Tujuan teks eskposisi yaiku kanggo ngandharake informasi anyar marang pamaca kanthi cara kang logis, sistematis lan objektif. Teks iki uga nduweni paedah kanggo nambah kawruh lan wawasan bebarengan kanggo mastani panguripan.

Tegese Teks Eskposisi

Teks Eskposisi yaiku teks kanggo nerangake, ngandharake, utawa njlentrehake babagan tartamtu kanthi cara analitis lan obyektif. Teks iki nduweni tujuan kanggo menehi pangerten marang pamaos babagan topik utawa perkara tartamtu.

Sajrone teks eskposisi, panulis ngandharake informasi kanthi tliti lan obyektif kanggo menehi pangertene pamaos. Panulis ora mung njlentrehake informasi, nanging uga nganalisis lan narik dudutan saka informasi kasebut.

Teks eskposisi biasane nganggo gaya basa resmi lan nganggo referensi kanggo nyengkuyung informasi-informasi kang disajikake. Panulis kudu bisa nyingkat babagan topik kanthi cetha lan runtut, supaya pamaos bisa mangerteni informasi kang kinandhut sajrone teks kanthi gampang.

Tujuan Teks Eskposisi

Tujuan nulis teks eskposisi inggih menika kangge nerangake utawa ngandharake bab topik tartamtu kanthi cara analitis supaya bisa dipunmangerteni dening pamaos. Teks eskposisi dipunginakaken kangge nerangake pamanggih utawa bukti-bukti kanthi faktual lan jlentreh.

Tulisanipun miwiti saking pendhudhukan lajeng njlentrehake bukti-bukti, dadosipun kanthi urut lan runtut supados bisa dimangerteni dening pamaos. Tulisan kedah ngandhut bab-bab kangge nggampilake pamaos mangertos topik kasebut.

Mliginipun, tujuan teks eskposisi inggih menika:

Nerangake topik kanthi cetha lan jlentreh
Mbabad alasan lan bukti kangge nguwati pamanggih
Nyerat kanthi runtut lan urut supados gampang dipunmangertosi
Ngundhakake kawruh pamaos bab topik tartamtu
Ngandharake sudut pandang utawa analisis bab topik kasebut

Kanthi makaten, pamaos saget luwih mangertos bab topikipun kanthi jlentreh saha tuntas.

Ciri-Ciri Teks Eskposisi

Teks eskposisi biasané nduwé ciri-ciri kaya ing ngisor iki:

Ngandharake topik kanthi cara analitis lan obyektif - Teks eskposisi ora mung sekedhar njlentrehake topik, nanging uga ngandharake topik mau kanthi cara analitis lan obyektif. Tegesé, isine ora mung nggambarake kanyatan, nanging uga nduweni analisis kanggo ngurai lan njlentrehake topik mau.
Nggunakake fakta kanggo pendhukung argumentasi - Teks eskposisi nggunakake fakta-fakta konkret minangka bukti kanggo nyengkuyung argumentasi penulis. Fakta-fakta iki bisa arupa data statistik, kutipan saka pakar, utawa sumber liya kang bisa mbuktekake argumentasi kasebut.
Ngandharake pro-kontra - Saliyane njlentrehake topik kanthi objektif, teks eskposisi uga biasane ngandharake pandangan pro-kontra bab topik kasebut. Kanthi ngandharake pandangan rong sisi, pamaos bisa luwih ngerti persoalan kanthi sakabehe aspek.

Kanthi ciri-ciri kasebut, teks eskposisi bisa migunakake kanggo njlentrehake topik kanthi analitis, objektif, lan dipendhem kanthi fakta kang bener. Ciri-ciri iki nuwuhake teks eskposisi kang luwih komprehensif lan dimangerteni dening pamaos.

Struktur Teks Eskposisi

Teks eskposisi basa Jawa kalebu jinis teks padhati pangetang. Mulane, struktur umume kang ana ing teks eskposisi yaiku:

Pangandepake
Pangandepake dipilih kanggo nudhuhake pokok bebana ing teks eskposisi mau. Pangandepake uga kudune bisa njalari pamaca pengin maca teks mau nganti rampung.
Isi
Isi teks eskposisi yakuwi awujud teks kang ana gegambaran umum lan pendhapuk. Isi dipilih kanggo nerangake bab pokok bebana mau kanthi luwih jangkep. Bisa awujud paragraf, tabel, gambar, lan sapanunggalane.
Panutup
Panutup minangka panutup teks eskposisi. Biasane awujud simpulan saka isi teks kasebut. Panutup kudu bisa narik kesimpulan saka bab pokok bebana mau.

Basa lan Diksi

Teks eskposisi kudu nggunakake basa resmi, lugas, cetha, logis, lan obyektif. Basa kang digunakake yaiku basa Indonesia standar lan akeh nganggo istilah ilmiah.

Diksi utawa pilihan tembung sing digunakake yaiku tembung-tembung ilmiah lan resmi. Teks eskposisi ora nganggo tembung-tembung ragam santai, swanten, utawa ragam wicara. Saben tembung sing digunakake kudu cetha, tegas, lan nuwuhake pamanggih objektif.

Ciri-ciri basa lan diksi kang trep kanggo teks eskposisi:

Basa resmi
Lugas lan cetha
Logis lan obyektif
Akeh nganggo istilah ilmiah
Nggunakake tembung-tembung baku
Tanpa tembung serapan sing ora perlu
Tanpa tembung slang/gaul
Nggunakake pilihan tembung ilmiah

Basa lan diksi kang cetha lan trep bakal mbantu pamaos luwih gampang mangerteni isine teks eskposisi. Saben tembung lan ukara kudu dipilih kanthi trep supaya tegese cetha lan ora nuwuhake salah tafsir.

Unsur Kebahasaan

Paraga penting ing teks eskposisi yaiku unsur kebahasaan. Unsur kebahasaan kang digunakake kanggo nulis teks eskposisi antarane:

Konjungsi

Konjungsi digunakake kanggo nggandhengake ukara siji karo ukara sabanjure supaya padhet lan runtut. Konjungsi kang umum digunakake ing teks eskposisi kayata kono, amarga, dene, mula, milih-milih.

Contoh:
Kono, pembagian es krim klumprik lan kecithik dadi leluhur ing pasar. Amarga, es krim klumprik lan kecithik bisa nemtokake harga kang luwih murah tinimbang pabrik es krim.

Klausa

Klausa ing teks eskposisi kudu cetha lan padhet. Klausa kang cetha bisa menehi pamahaman kang jangkep tumrap pamaos.

Contoh:
Amarga pembagian es krim klumprik lan kecithik, es krim klumprik lan kecithik bisa nemtokake harga kang luwih murah tinimbang pabrik es krim.

Kalimat Efektif

Kalimat efektif ing teks eskposisi yaiku kalimat kang cetha, padhet, trep karo topik, lan gampang dingerteni dening pamaos. Kalimat kudu diatur kanthi trep supaya teks lancar lan gampang diwawas.

Contoh:
Pembagian es krim klumprik lan kecithik minangka leluhur ing pasar amarga bisa menehi harga kang luwih murah tinimbang es krim saka pabrik.

Kaidah Kebahasaan

Tembung sing digunakake kudu trep karo konteks ukara saengga bisa migunakake tembung kang trep marang sasaran pamaos. Ana sawetara kaidah kebahasaan sing kudu digatekake, kayata:

Pamilihan tembung (diksi) - Migunakake tembung kang trep karo konteks lan nuduhake pangerten kang cetha tanpa mbedak-mbedakake teges.
Tembung kawil (sinonim) - Migunakake tembung kawil minangka wangsulan tembung kang wis tau digunakake sadurunge, supaya ora monoton.
Wasesa tembung (kata umum) - Migunakake tembung wasesa kaya ta dheweke, panjenengan, menika, punika, nggih, mbok, kula minangka wangsulan aran jeneng panganggit utawa panutur.
Tembung lawan (antonim) - Migunakake tembung kang duweni teges lawan supaya bisa mbandhingake rong perangan utawa konsep sing beda.

Contoh Teks Eskposisi Basa Jawa

Salah sawijine contoh teks eskposisi basa Jawa sing apik yaiku ngerembug tradhisi Tingkeban ing daerah Jawa Tengah. Teks iki nerangake babagan tegese tradhisi Tingkeban, asale saka ngendi, tujuane apa, lan cara nglakonake.

Teks iki ngemu teges lan tujuan kang cetha ngenani topik kasebut. Ukara-ukarane runtut lan trep karo struktur teks eskposisi, wiwit nerangake teges, asal-usul, tujuan, dumugi cara nglakokake tradhisi. Basa lan diksine uga cundhuk karo topik Jawa Tengah. Pandokan tata basa lan tembung pepindhan uga digunakake kanthi apik.

Mula bisa didudut yen iki sawijine contoh teks eskposisi basa Jawa sing apik. Bisa kanggo teladan anggone nyerat teks eskposisi mau. Temtu kejaba iki isih akeh contoh liyane sing bisa dideleng minangka paugeran.

1. Contoh Teks Eksposisi Bahasa Jawa

Indonesia dadi sorotan maneh babagan masalah sampah sing terus saya gedhe lan ora bisa dirampungake. Waca pangembangan masalah sampah plastik, kayane pamrentah kudu nyepetake perbaikan sistem manajemen. Indonesia duwe populasi pesisir 187,2 yuta sing saben taun ngasilake 3,22 yuta ton sampah plastik, sing ora dikelola kanthi bener. Udakara 0,48-1,29 yuta ton sampah plastik dianggep bisa ngotorake samodra.

Data kasebut uga nuduhake manawa Indonesia minangka negara sing duwe polusi sampah plastik nomer loro nomer loro ing segara ing saindenging jagad. China nyebabake tingkat polusi sampah plastik menyang segara udakara 1,23-3.53 yuta ton/taun.

Pengaruh kanggo Indonesia, mesthine polusi bakal nambah. Kualitas lingkungan mesthi bakal diancam. Ora rahasia manawa Indonesia minangka salah sawijining pusat ekosistem laut ing saindenging jagad. Banyu Indonesia dadi 76 persen spesies karang, mangrove lan rumput laut. Macem-macem spesies iwak, mesthi bakal keganggu karo anane sampah plastik.

Saliyane pengaruh lingkungan, sampah plastik uga duwe risiko bisa nyegah kegiatan ekonomi Indonesia. Amarga, adhedhasar buku kanthong Kementerian Pariwisata, sektor pariwisata Indonesia nyumbang sangang persen saka Produk Domestik Bruto (PDB) ing 2014.

Anane polusi banyu mesthi bakal mengaruhi penurunan kinerja pariwisata Indonesia. Apamaneh, komunitas internasional menilai manawa daya tarik utama wisata Indonesia yaiku wilayah pesisir. Iki dibuktekake karo jumlah turis asing sing mlebu ing Bali tekan 2.29 yuta sajrone Januari-Mei 2019 utawa 62 persen saka total turis sing teka liwat bandara.

Nalika potensial pariwisata ora bisa dieksploitasi amarga faktor polusi, tingkat pertumbuhan ekonomi saya angel diangkat saka kisaran limang persen saiki.

Masalah sampah plastik ing Indonesia ora bisa terus tuwuh. Pamrentah diarep-arep luwih tegas nggawe kebijakan kanggo ngatasi masalah sampah plastik sing lagi berkembang ing Indonesia. Kajaba iku, ana perlune kerja cerdas lan kerja keras sing sinergis ing antarane pamrentah kanggo ngatasi masalah sampah iki.

2. Contoh Teks Eksposisi Bahasa Jawa Tuladha 2

Tesis

Argumentasi

Nalika potensial pariwisata ora bisa dieksploitasi amarga faktor polusi, tingkat pertumbuhan ekonomi saya angel diangkat saka kisaran limang persen saiki.

Penegasan Ulang

Kesimpulan

Ing kene bagian pungkasan, bade kula rangkesaken babagan teks eskposisi basa Jawa.
Teks eskposisi yaiku teks kanggo ngandharaken utawa njlentrehaken babagan topik tartamtu kanthi cetha lan logis. Tujuane yaiku supaya pamaos luwih mangerteni lan sumerep marang topik kasebut.

Ciri-cirine yaiku ngandharaken topik kanthi cetha, nggunakake basa ilmiah, lan uga nyajekaken pendhapat kanthi logis. Struktur teks eskposisi biasane nerangaken definisi, kategori, proses, sejarah, lan maneka werna aspek saka topik kasebut.

Katitik saka tuladha ing nginggil, teks eskposisi nuwuhake pamaos luwih mangerteni babagan teks eskposisi dhéwé kanthi cetha lan sistematis. Struktur écaket katrangan babagan tegese, tujuan, ciri-ciri, struktur, lan tuladha. Basa kang digunakake uga trep karo kaidah basa Jawa kang bener lan trep kanggo ngandharaken teks ilmiah.

Muga-muga andharan ingkang cekak menika saged paring pangertosan ingkang sae babagan teks eskposisi basa Jawa. Pramila mratélakaken topik kanthi cetha lan logis supados pamaos saget mangertosi kanthi gampil.

Informasi Dunia Pendididkan